To najmniejsze miasto województwa śląskiego. Nazywane jest polskimi Morawami

Brama do Czech i polskie Morawy. Oto najmniejsze miasto w Śląskiem

Najmniejsze miasto w województwie śląskim znajduje się w powiecie raciborskim, tuż przy granicy z Czechami. Nie bez przesady można powiedzieć, że stanowi bramę do naszych południowych sąsiadów. Krzanowice, bo o tym mieście mowa, mają powierzchnię zaledwie 3,19 km kw. Według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego, na tej powierzchni mieszka 5302 osób. Dla porównania, województwo śląskie zajmuje powierzchnię 12 333,09 km kwadratowych, na której mieszka ponad 4,3 mln osób. W Katowicach, gdzie liczba ludności wynosi około 300 tysięcy osób, powierzchnia wynosi 164,64 km kw. 

Zostając przy Katowicach, dzielnica Murcki zajmuje powierzchnię 41,53 km kw., a mieszka w niej 5 796 osób. Na tle tych porównań widać, jak małym miastem są Krzanowice. Jednak nie tylko to wyróżnia najmniejsze miasto w województwie śląskim, bowiem Krzanowice... są też jednym z najstarszych miast w tym regionie. To nie żart. Krzanowice otrzymały prawa miejskie nadane przez króla Czech Przemysława Ottokara II w 1265 roku. Po II wojnie świtowej Krzanowice utraciły prawa miejskie na 56 lat. Przywrócono je w 2001 roku

Ponad 100 lat temu w Krzanowicach mieszkali głównie Czesi

Historia tej miejscowości nierozerwalnie łączy się z Czechami. Pierwsza wzmianka o Krzanowicach pochodzi z dokumentów króla czeskiego Przemysława Ottokara II z 3 lutego 1265 roku. Z dokumentu wynika, że Krzanowice wraz z wsią Štěpánkovice zostały nadane rycerzowi Herbordowi, stolnikowi biskupa ołomunieckiego. Król Czech pozwolił też lokować Krzanowice jako miasto na prawie głubczyckim. 

Prawa miejskie, jak już zostało wyżej wspomniane, Krzanowice posiadały do 1945 roku. Po II wojnie światowej i włączeniu do Polski Krzanowice zostały zarejestrowane jako gmina wiejska, a prawa miejskie przywrócono w 2001 roku. Co ciekawe, według spisu z 1910 roku, miasto zamieszkiwali w 97 procentach Czesi, a konkretnie czeskojęzyczni Morawcy. 

Krzanowice to polskie Morawy. Dwa narody, jedna kultura

Krzanowice, a także gmina Krzanowice obejmuje kilka wsi, w tym wsie Bojanów, Borucin, Pietraszyn, Wojnowice i... Krzanowice. Tak. To jeden z nielicznych przykładów miasta, które jest podzielone i w jej granicach znajduje się i miasto, i wieś. Wieś Krzanowice zamieszkuje - według danych z 2022 roku, ponad 360 osób. Od zawsze Krzanowice stanowiły tygiel wielonarodowy i wielokulturowy. W średniowieczu mieszkali tu Czesi oraz Polacy, ale na te ziemie napływali też Niemcy. Potem Krzanowice znalazły się w granicach Królestwa Czech pod panowaniem monarchii Habsburgów. W I połowie XVIII wieku przeszły we władanie królów Prus. W 1891 roku stały się częścią II Rzeszy. Po I wojnie światowej nadal znajdowały się w granicach Niemiec. 

Tereny dzisiejszych Krzanowic zamieszkuje ludność morawska. Wyróżniają się odrębną gwarą, trudną do zrozumienia dla Ślązaków. To dialekt laski, pełen czeszczyzny, który jest cały czas żywy nie tylko wśród starszego pokolenia, ale i młodszego. Ze względów kulturowych Krzanowice nazywane są Polskimi Morawami. Co ważne, morawskie korzenie są kultywowane przez wszystkich mieszkańców Krzanowic i okolic, poprzez kultywowanie dawnych zwyczajów. Ludność Morawska mocno dba o swoje własne tradycje nawet w tak prozaicznych kwestiach, jak jedzenie. Zamiast pączków serwuje się tu puczki, a z roladą podaje się nie modrą kapustę, a znane u Czechów zeli. 

W latach 2011 do 2012 Miejski Ośrodek Kultury w Krzanowicach organizował projekt Dwa narody, jedna kultura morawska, z festiwalem piosenki polsko-morawskiej czy wydaniem publikacji „Jako rzadziły i o czym pyrwe śpiwały nasze Omy”. 

Cyklicznie odbywa się tu Międzynarodowy Konkurs Gwary Laskiej „Morawske rzadzyni selske hospodyni”

Atrakcje Krzanowic to nie tylko kultura Morawska

Krzanowice to miasto na pograniczu, gdzie istotną atrakcją turystyczną - jakby na to nie patrzeć, jest właśnie kultura morawska, silnie zakorzeniona w mieszkańcach. Miasto, a właściwie miasteczko, biorąc pod uwagę jego wielkość, nie jest może rajem turystycznym, ale jest tam co zwiedzać. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na architekturę sakralną. Kościół parafialny św. Wacława został zbudowany w stylu neobarokowym w latach h 1914-1915 według projektu Józefa Seyfrieda. W kościele znajdują się wyjątkowej klasy organy, zbudowane około 1915 roku, zapewne tuż po zakończeniubudowy świątyni. To dzieło renomowanej firmy Paula Berschdorfa z Nysy. 

Na środku rynku w Krzanowicach znajduje się barokowa kolumna Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej z 1715 roku. Na cokole zachował siękartusz z herbem Krzanowic. Kościół pw. św. Mikołaja jako drewniany wzmiankowany jest w 1613 roku. Obecna, późnobarokowa świątynia powstała w 1744 roku. Wzniesiono ją jako wotum dziękczynne za uratowanie Krzanowic przed najazdem Węgrów. 

W mieście można zobaczyć szereg drewnianych lamusów (spichlerzy) z XVIII i XIX wieku, kapliczki oraz stare zagrody miejscowych sedlaków, czyli gospodarujących na roli chłopów.

Warto wspomnieć, że na terenie gminy Krzanowice znajduje się piękny pałac w Wojnowicach. To jedyny przykład architektury rezydencjonalnej w gminie Krzanowice.