Tak wyglądałyby nazwy śląskich miast, gdyby prezydent nie zawetował ustawy o języku śląskim. Piękne, prawda?

Język śląski został uznany za pełnoprawny język regionalny przez Sejm. Wkrótce ustawa o języku śląskim zostanie przegłosowana przez Senat, a następnie trafi na biurko prezydenta RP Andrzeja Dudy. Jeśli zdecyduje się ją podpisać, ustawa wejdzie w życie i diametralnie zmieni status języka śląskiego.

Najbardziej jaskrawym przejawem zmian, jakie czekają nas na Górnym Śląsku, jest wprowadzenie dwujęzycznych tablic nazw miejscowości oraz awans śląskiej godki jako pełnoprawnego języka, którym można się posługiwać w mowie i piśmie w śląskich urzędach.

Gdzie staną tablice dwujęzyczne w województwie śląskim?

Zgodnie z literą prawa, tablice dwujęzyczne po polsku i śląsku oznaczające nazwy miast mogą pojawić się tam, gdzie zgodnie z wynikami Spisu powszechnego używanie języka śląskiego w kontaktach domowych zadeklarowało co najmniej 20 proc. mieszkańców. Według oficjalnej listy to ponad 40 miast i gmin! Ale już wiadomo, że może ich być znacznie więcej. 

Władze niektórych miast, w których nie spełniono wymogu 20 procent mówiących po śląsku, już zapowiedziały tworzenie tzw. drogowych witaczy na rogatkach w języku śląskim.

Jak nazywają się miasta po śląsku?

Poniżej przygotowaliśmy propozycje śląskich nazw dla największych miast Górnego Śląska. Zastosowaliśmy w nich Ślabikŏrzowy szrajbōnek czyli istniejący od 2010 roku oficjalny system zapisu języka śląskiego. łatwy do przyswojenia przez Ślązaków posługujących się różnymi dialektami śląskiej godki.

Zobacz koniecznie w galerii zdjęciowej

W powyższym zestawieniu znalazły się także miasta, w których językiem śląskim w domu nie posługuje się więcej niż 20 proc. mieszkańców. Ma ono charakter poglądowy i pokazuje, jakie śląskie nazwy mają polskie miasta.

Wiele z nich odwołuje się do łaciny, języka czeskiego lub niemieckiego, bo polskie oficjalne brzmienia uzyskały dopiero po powstaniach śląskich, a zwłaszcza po zakończeniu II wojny światowej.

Czy istnieje język śląski?

Fakt istnienia odrębnej mowy śląskiej jest nie do podważenia. Zarówno poszczególne słowa, jak i składnia pokazują, że śląska godka mocno różni się od współczesnego języka śląskiego. Językoznawcy spierają się natomiast o to, czy język śląski jest samodzielny czy też jest wyłącznie dialektem języka polskiego.  Język śląski został uwzględniony w normie ISO 639-3, gdzie Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna – ISO przydzieliła mu kod: „SZL”.

Na kształtowanie się słownictwa etnolektu miały wpływ zapożyczenia z języków: literackiego polskiego, czeskiego (szczególnie z narzecza morawskiego, traktowanego niekiedy jako odrębny język), niemieckiego (najczęściej z germańskiego dialektu śląskiego) oraz częściowo słowackiego. Dyskusyjna jest kwestia statusu mowy śląskiej. Dlatego z inicjatywy śląskiej poseł Moniki Rosy Sejm przegłosował ustawę o języku śląskim.

W Narodowym Spisie Powszechnym w 2002 r. używanie śląskiego w kontaktach domowych zadeklarowało 56,6 tys. osób. W spisie z 2011 było już 529 tys. takich deklaracji, a w spisie z 2021 – 458 tys.