Dawniej zamek miejskich margrabiów. Teraz budynek mieszkalny
Tarnogórski zamek powstał w 1575 roku jako reprezentacyjna rezydencja Hohenzollernów ulokowana w samym centrum miasta, przy dzisiejszej ulicy Zamkowej 12. W przeciwieństwie do okazałej siedziby w Świerklańcu, ta budowla pełniła funkcję miejskiego dworu. Obiekt miał prostokątny rzut, a jego centralnym punktem była czworoboczna wieża. W środku znajdowały się sklepione pomieszczenia, sień oraz klatka schodowa prowadząca właśnie przez wieżę.
Najstarsze panoramy Tarnowskich Gór — w tym rycina z 1700 roku — przedstawiają zamek jako wyraźny element miejskiego krajobrazu, co pokazuje, jak istotną rolę pełnił w przestrzeni miasta.
W 1670 roku gościła tu królowa Eleonora Habsburżanka, żona Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Za czasów pruskich budowla pełniła także funkcję siedziby sędziego (wójta) wyznaczanego przez stanowego pana ziemi bytomskiej, którym był hrabia Henckel von Donnersmarck. W kolejnych stuleciach zamek był wielokrotnie przebudowywany, częściowo popadał w zaniedbanie, aż zatracił swój pierwotny charakter — dziś bardziej przypomina samotną kamienicę niż dawną rezydencję margrabiów.
Choć wieża zniknęła z krajobrazu, zachowały się fragmenty oryginalnych grubych murów, trzy sklepione piwnice i częściowe sklepienia kolebkowe z lunetami. Od strony ulicy Zamkowej widać także filary podpierające niegdyś arkady krużganka, który pierwotnie był sklepiony żaglasto lub krzyżowo-żebrowo. Dziedziniec wciąż otacza fragment dawnego muru, choć brama została przebudowana w 2016 roku.
Obecnie dwukondygnacyjny budynek pełni funkcję mieszkalną. 2 kwietnia 2020 roku wpisano go do rejestru zabytków (nr A/613/2020), zabezpieczając jego historyczną wartość dla przyszłych pokoleń.
Zamek i wolnomularstwo
Zamek w Tarnowskich Górach kryje również mniej znany rozdział historii – w XIX wieku był siedzibą wolnomularzy. W 1800 roku zamieszkał tu August Carl Friedrich von Boscamp-Lasopolski, inicjator powstania tarnogórskiej loży masońskiej „Silberfels” (Srebrna Skała). Spotkania masonów odbywały się zarówno w zamku, jak i w wynajętym budynku na Lyszczu, a następnie przeniesiono je do nowego gmachu przy ulicy Jana III Sobieskiego, dziś siedziby Tarnogórskiego Centrum Kultury.
Chociaż Tarnowskie Góry nie mają już w centrum miasta w pełni funkcjonującego zamku, jego duch przetrwał w nazwie ulicy Zamkowej i fragmentach zachowanej architektury. Spacerując po centrum miasta, można jeszcze poczuć ślady dawnej miejskiej rezydencji, której historia łączy królewskie wizyty, zarząd lokalny i tajemnice wolnomularstwa.
Oczywiście Tarnowskie Góry mają na swoim terenie inny zamek. Mowa tu o Kompleksie Zamkowym Tarnowice Stare, którego budowa została ukończona około 1570 roku, a pierwszym właścicielem był Piotr Wrochem. Obecnie zamek pełni rolę hotelu restauracji i jest miejscem organizacji eventów i imprez.
Zobaczcie zdjęcia budynku na ul. Zamkowej w galerii poniżej.
