Jedyna taka nazwa w Polsce. To śląskie miasto łamie ortograficzne schematy

Miasto z pisownią, której nie da się pomylić

Gdy uczymy się zasad ortografii, szybko odkrywamy, że zbitka „psz” pojawia się w języku rzadko – głównie w takich słowach jak „pszczoła”, „pszenny”, „pszczelarz” czy „pszenica”. I choć w codziennym pisaniu często zdajemy się na intuicję, to właśnie połączenie „p” i „sz” niemal automatycznie kojarzymy ze światem owadów, miodu i uli.

Wśród setek polskich miejscowości tylko jedno miasto ma w swojej nazwie identyczną, nietypową konstrukcję. To wyjątek, który zaprzecza najpowszechniejszemu odruchowi językowemu – bo większość nazw geograficznych po „p” każe nam pisać „rz”. Tutaj jest inaczej, a ta niepozorna odmienność stała się ciekawostką, o której z uśmiechem mówią nauczyciele i miłośnicy języka.

Mowa oczywiście o Pszczynie – jedynym mieście w Polsce zapisanym właśnie w ten sposób.

Od kasztelanii po książęcą rezydencję – historia Pszczyny

Pszczyna już w średniowieczu była ważnym ośrodkiem administracyjnym i siedzibą kasztelanii. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1303 roku, ale gród strzegący szlaku z Krakowa ku Bramie Morawskiej musiał istnieć znacznie wcześniej. Obok brodu na rzece Pszczynce wzniesiono umocniony gródek – późniejszy zamek – a w jego pobliżu, około 1200 roku, działał kościół, wokół którego powstała osada Stara Wieś. Lokacja miasta nastąpiła prawdopodobnie między 1246 a 1281 rokiem.

Początkowo ziemie te należały do Małopolski, lecz w 1178 roku Kazimierz Sprawiedliwy przekazał je Mieszkowi Plątonogiemu, wiążąc przyszłą ziemię pszczyńską ze Śląskiem na stulecia. Rządzili tu kolejni Piastowie, aż w 1327 roku Leszek, ostatni niezależny książę raciborski, uznał zwierzchność Czech. Po jego śmierci Pszczynę przejęli Przemyślidzi, a później Jan II Żelazny, który wydzielił ją jako osobną własność dla Heleny Korybutówny. Jej rządy przerwały najazdy husytów, lecz miasto przetrwało. W kolejnych latach Pszczyna wielokrotnie zmieniała właścicieli, trafiając m.in. do książąt cieszyńskich.

W 1517 roku przeszła w ręce Thurzonów, co uznaje się za początek pszczyńskiego państwa stanowego – jednego z największych w regionie. Potem władał nią potężny ród Promnitzów, a od XVIII wieku Hochbergowie. Pszczyna przetrwała wojny śląskie, zabory i obie wojny światowe, zachowując dużą część historycznej zabudowy. To właśnie tu w 1922 roku uroczyście przyjęto powrót ziemi pszczyńskiej do Polski.

Co warto zobaczyć w Pszczynie?

Lista atrakcji jest długa, ale kilka miejsc zdecydowanie wyróżnia miasto na tle regionu:

1. Muzeum zamkowe - Dawna siedziba magnacka w Pszczynie na Górnym Śląsku wzniesiona została na terenie średniowiecznej warowni – gotyckiego zamku z początku XV stulecia, który z kolei prawdopodobnie stanął na miejscu jeszcze starszych umocnień obronnych.
2. Zabytkowy Park Pszczyński, należący do dawnej rezydencji książąt pszczyńskich, uchodzi za jeden z najpiękniejszych na Górnym Śląsku. Zajmuje blisko 160 ha i obejmuje trzy zróżnicowane części: centralny Park Zamkowy, mniejszy Park Dworcowy nad Pszczynką oraz rozległą, naturalną Dziką Promenadę – tereny leśno-parkowe powstałe po osuszeniu miejskiego stawu w 1792 roku. To popularne miejsce spacerów, rekreacji i wypoczynku.
3. Zagroda Żubrów - Pszczyna należy do najważniejszych ośrodków hodowli żubra w Polsce. W zagrodzie można obserwować te majestatyczne zwierzęta z bliska.
4. Stare Miasto i rynek - Urokliwa zabudowa, zabytkowy ratusz, klimatyczne kamienice i niewielkie kawiarnie tworzą idealną przestrzeń na spokojne odkrywanie miasta.
5. Muzeum Prasy Śląskiej - Niebanalna atrakcja, w której zobaczyć można historyczne maszyny drukarskie i zajrzeć do świata śląskiej prasy z dawnych dekad.