Jeszcze kilka tygodni temu z powietrza wyglądał jak zwykły teren z polami uprawnymi, zagajnikami, kopalnią żwiru i płynącą środkiem Odrą. O przeznaczeniu świadczyła jedynie ogromna tama. Obecnie całość jest zatopiona i pojemnością niewiele ustępuje Zatoki Puckiej. Zbiornik Racibórz Dolny wraz ze znajdującym się poniżej polderem Buków zgromadził w niespełna dwie doby 147 miliony ton wody, która mogłaby się rozlać na Opole i Wrocław. Kto wie, co by się działo, gdyby opady intensywnego deszczu trwały kilkadziesiąt godzin dłużej. Tak się jednak nie stało. Mało brakowało. Zbiornik to prawdziwy bohater powodzi 2024, który uchronił prawie milion osób przed kataklizmem.
Tak pracuje zbiornik Racibórz Dolny w czasie powodzi. Oficjalne dane
Ilość wody, jaką może pomieścić zbiornik Racibórz Dolny, jest imponująca. Wody Polskie udostępniły dane dotyczące przyjmowania wody w kolejnych dniach wrześniowej powodzi 2024.
Do 14 września Wody Polskie informowały o tym, że zbiornik jest gotowy do pracy, ale nie było żądnych obaw przed wielką wodą. To wtedy właśnie woda zaczęła zalewać położone zaledwie 1,5 godziny dalej Głuchołazy. Pierwszy ważny komunikat w czasie intensywnych opadów związanych z niżem genueńskim dotarł w sobotę o godz. 23.00
"Gotowy do rozpoczęcia pracy jest zbiornik Racibórz Dolny. Polder Buków przyjmuje wodę. Rzeka Odra prowadzi swoje wody zarówno korytem jak i w międzywalu".
To oznaczało, że Odra wystąpiła z koryta i rozlewa się szeroko po polderze, który jest naturalnym obszarem przeznaczonym na zalanie w sytuacjach wysokich stanów rzeki.
Kolejne dane i komunikaty Wód Polskich podajemy chronologicznie:
Aktualizacja z dnia 15.09.2024r., godz. 4.30
Suchy zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny na rzece Odrze rozpoczął piętrzenie wezbranych wód w dniu 15 września 2024r. ok. godz. 4.20 i tym samym przechwytuje falę wezbraniową, wymiernie ją ścinając. Decyzję o uruchomieniu zbiornika podjął, zespół wskazany w Instrukcji Gospodarowania Wodą. Zasuwy budowli przelewowo-spustowej opuszczono, gdy posterunek wodowskazowy Krzyżanowice w zlewni Górnej Ody wskazywał rzędną ok. 690 cm przy przepływie ok. 750 m3/s.
Aktualizacja z dnia 15.09.2024r., godz. 12.00
Niezmiennie razem z tym obiektem pracuje Polder Buków, również przyjmując nadmiar wód (w części niesterowalnej i sterowalnej).
Aktualizacja z dnia 16.09.2024r., godz. 11:00
Niezmiennie sprawnie pracuje Polder Buków oraz Zbiornik Racibórz Dolny, który piętrzy wezbraną wodę rzeki Odry zgodnie z instrukcją gospodarowania. Aktualnie obiekt przyjął 55 mln m3 wody (stan na godzinę 6:00). Polder Buków wypełniony został w 100% swojej pojemności.
Aktualizacja z dnia 16.09.2024r., godz. 16:00
Na zbiornikach wielofunkcyjnych znajdujących się na obszarze działania Wód Polskich w Gliwicach zachowywana jest rezerwa powodziowa. Swoją pracę wykonuje również Zbiornik Racibórz Dolny, przyjmując nadmiar wód. Aktualnie w czaszy obiektu znajduje się 108 mln m3 wody (stan na godzinę 16:00).
Aktualizacja z dnia 17.09.2024r., godz. 11:00
Aktualnie zbiornik zgromadził 147 mln m3 wody, co stanowi ok. 80% jego pojemności (stan na godzinę 10:30). Zgodnie z prognozami hydro-meteorologicznymi oraz odczytami wodowskazów dopływ do zbiornika będzie malał – zbiornik przechwycił falę wezbraniową i piętrzy ją w sposób zgodny z instrukcją gospodarowania wodą.
Również w poniedziałek w godzinach wieczornych do Wód Polskich w Gliwicach oraz jednostek służb zarządzania kryzysowego wpłynęło zgłoszenie o przecieku wału na Polderze Buków. Pracownicy RZGW w Gliwicach przeprowadzili wizję terenową. Na miejscu obecne były również zadysponowane do zdarzenia zastępy straży pożarnej. Przeciek okazał się niegroźny, a jego przyczyną była rura, która prowadzi do Polderu Buków. Sytuacja została szybko opanowana.
Aktualizacja z dnia 17.09.2024r., godz. 16:00
W dalszym ciągu swoją pracę wykonuje Polder Buków oraz Zbiornik Racibórz Dolny, który zgromadził 147 mln m3 wody (ok. 80% pojemności, stan na godzinę 16:00). Obiekt przechwycił falę wezbraniową i piętrzy ją w sposób zgodny z instrukcją gospodarowania wodą. Od godzin porannych dnia 17.09.2024 r. na zbiorniku Racibórz Dolny, zrównał się dopływ z odpływem. Aktualnie woda odpływa ze zbiornika samoczynnie w sposób zgodny z zapisami instrukcji gospodarowania wodą. Zamknięte są zasuwy upustów dennych. Od godzin popołudniowych dnia 17.09.2024 r., z uwagi na zmniejszony dopływ wody do zbiornika, powinna zacząć obniżać się rzędna na obiekcie, z czym będzie związane zmniejszanie się odpływów ze zbiornika. Odpływ samoczynnie będzie się zmniejszał. Gdy się obniży, będą uruchamiane upusty denne. Za ich pomocą oraz za pomocą zasuw w przęsłach, zbiornik będzie opróżniany, zgodnie z instrukcją eksploatacji.
Aktualizacja z dnia 18.09.2024r., godz. 11:00
Nieustannie swoje zadania wykonuje Zbiornik Racibórz Dolny. Obiekt pracuje zgodnie z instrukcją gospodarowania wodą. Poziom wody w zbiorniku samoczynnie obniża się. O godz. 10.00 w dniu 18 września br. wynosił ok 134 mln m3 (ok. 72% pojemności). Z uwagi na zmniejszony dopływ wody do zbiornika, stopniowo obniża się rzędna na obiekcie. Upusty denne pozostają zamknięte.
Aktualizacja z dnia 18.09.2024r., godz. 17:00
Nieustannie swoje zadania wykonuje Zbiornik Racibórz Dolny. Obiekt pracuje zgodnie z instrukcją gospodarowania wodą. Poziom wody w zbiorniku samoczynnie obniża się. O godz. 17.00 w dniu 18 września br. wynosił ok 129 mln m3 (ok. 70% pojemności, stan na godzinę 16:00). Z uwagi na zmniejszony dopływ wody do zbiornika, stopniowo obniża się rzędna na obiekcie. Upusty denne pozostają zamknięte. Zbiornik pracuje prawidłowo. Jest stale dozorowany. Pracownicy prowadzą również kontrolę poprawności pracy aparatury kontrolno-pomiarowej oraz innych elementów zbiornika.
Aktualizacja z dnia 19.09.2024r., godz. 11:00
Niezmiennie swoje działania realizuje Zbiornik Racibórz Dolny, który pracuje zgodnie z instrukcją gospodarowania wodą. Poziom wody w zbiorniku samoczynnie obniża się pod nadzorem pracowników PGW WP RZGW w Gliwicach. O godz. 10:00 w dniu 19 września br. wynosił ok. 115 mln3 (ok. 62% pojemności). Obiekt jest stale dozorowany przez pracowników Wód Polskich w Gliwicach, którzy między innymi prowadzą kontrolę poprawności aparatury kontrolno-pomiarowej oraz innych elementów zbiornika.
Zmniejsza się również poziom wód w Polderze Buków, który aktualnie wynosi 26 mln m3 (ok. 45% pojemności). Obiekt podobnie jak i Zbiornik Racibórz Dolny działa prawidłowo i chroni mieszkańców przed skutkami fali wezbraniowej.
Aktualizacja z dnia 19.09.2024r., godz. 17:00
Zbiornik Racibórz Dolny pracuje zgodnie z instrukcją gospodarowania wodą, a za sprawą obniżonego odpływu wód z czaszy stabilizuje się rzędna wody w korycie Odry poniżej, co zarazem odciąża nadwyrężone obwałowania, zwłaszcza w newralgicznych lokalizacjach. Jego aktualne wypełnienie wynosi ok. 111 mln3 (ok. 60% pojemności). Odpływ ze zbiornika będzie regulowany w kolejnych dniach adekwatnie od przepływów w rzece Odrze i sytuacji na dopływach do niej. Obiekt pozostaje pod nadzorem pracowników PGW WP RZGW w Gliwicach, którzy kontrolują jego prawidłową pracę. Swoje zadania realizuje także Polder Buków, w którym poziom wody również się obniża.
Aktualizacja z dnia 20.09.2024r., godz. 11:00
W zbiorniku Racibórz Dolny trwa stopniowe obniżanie się poziomu wody, który aktualnie wynosi ok. 102 mln m3 (ok. 55% pojemności). Obiekt pracuje zgodnie z instrukcją gospodarowania wodami i pozostaje pod nadzorem pracowników PGW WP RZGW w Gliwicach, którzy nadzorują jego prawidłową pracę, prowadzą kontrolę poprawności aparatury kontrolno-pomiarowej oraz innych elementów zbiornika. Dzięki obniżonemu odpływowi wód z czaszy stabilizuje się rzędna wody w korycie rzeki Odry poniżej, co umożliwia odciążenie nadwyrężonego obwałowania, szczególnie w newralgicznych miejscach.
Również w Polderze Buków obniża się poziom wody aktualnie wynosząc ok. 20,2 mln3 (ok. 35% pojemności). Obiekt wykonuje swoje zadania bezawaryjnie pod nadzorem pracowników Wód Polskich w Gliwicach.
Wypełniony zbiornik Racibórz Dolny
Zobacz zdjęcia z drona From The Sky
Ile wody może pomieścić zbiornik Racibórz Dolny?
Zbiornik Racibórz Dolny powstał po katastrofalnej powodzi 1997 r. Wówczas Odra zalała wsie Nieboczowy i Ligotę Tworkowską. Odbudowa domów nie miała żadnego sensu więc zdecydowano się na przesiedlenie 700 mieszkańców, wykup gruntów i wykorzystanie naturalnych zagłębień terenu na stworzenie gigantycznego zbiornika retencyjnego.
Pomysł nie był nowy, bo już w 1883 r. opracowano koncepcję budowy zbiornika o powierzchni 102 km2 z zaporą w ciągu projektowanego kanału Odra - Dunaj. Po I wojnie światowej, a następnie II wojnie i zmianie granic pomysł stał nierealny ze względu na koszty. Dopiero powódź tysiąclecia, która kosztowała życie 55 osób i dziesiątki miliardów strat uzmysłowiła, jak ważna to inwestycja. I pieniądze się znalazły. Łącznie ponad 2 mld zł.
Obecnie Racibórz Dolny to kompleks suchego zbiornika obwałowanego tamami, ze spustami dennymi i zaporą czołową oraz polder Buków, czyli teren zalewiskowy. Obecnie całość może przyjąć 185 mln m sześc. wody, a docelowo po zakończeniu eksploatacji żwiru - do 300 mln m³ wody. I będzie większy niż Zatoka Pucka.
