To najpiękniejszy pałac w Polsce. Turyści są oczarowani wnętrzami. "Polski Wersal"

Polski Wersal na Śląsku. Piękny pałac z bogatą historią

To wyjątkowy pałac, który często jest też nazywany zamkiem. To nie zaskakuje, bowiem obecnie znajduje się w nim Muzeum Zamkowe, jednak sam obiekt zamkiem nie jest, choć jego średniowieczne korzenie właśnie z zamku się wywodzą. Skomplikowane? Trochę tak zwłaszcza biorąc pod uwagę historię samego obiektu, który wielokrotnie był przebudowywany. Miał jednak to szczęście, że nie zniszczyła go żadna wojna, dzięki czemu udało się zachować jego historyczny charakter i zabytkowe wnętrza. Z tego właśnie powodu pałac, który znajduje się w województwie śląskim, w Pszczynie, nazywany jest od lat "Polskim Wersalem". Kiedy zajrzycie do jego środka zrozumiecie, jak bardzo słusznie nosi tę nazwę. 

Pałac w Pszczynie zbudowany na zamku 

Według zapisów historycznych, w miejscu gdzie znajduje się dzisiejsze muzeum zamkowe, stał obronny zamek gotycki z początku XV wieku, który następnie był przebudowywany. W VI wieku nadano mu styl renesansowy, a w XVIII wieku nabrał bardziej barokowego stylu. W XIX wieku mówiło się o nim, że ma styl francuskiego baroku z czasów Ludwika XIII. - Zamek renesansowy, dwupiętrowy, z krużgankami, zbudowany na planie nieregularnego czworoboku, znany jest z opisów zachowanych w książęcym archiwum oraz widoku zachowanego na słynnej mapie Andreasa Hindenberga z 1636 roku. Z tamtej budowli zachowała się Brama Wybrańców, zbudowana przez Consilio Miliusa w 1687 roku, a będąca siedzibą straży zamkowej - czytamy na stronie Muzeum Zamkowego w Pszczynie. 

Pałac, a także tereny wokół niego, były jeszcze kilkukrotnie przebudowywane lub rozbudowywane. Kiedy właścicielami byli książęta Anhalt-Köthen-Pless, przekształcili zwierzyniec w park i wznieśli kolejne budowle. Powstały m.in. pałac Bażantarnia w Porębie czy klasycystyczna Ludwikówka niedaleko parku pszczyńskiego. 

Najważniejszych zmian, które widzimy do dzisiaj, dokonał książę Hans Heinrich XI, który żył w latach 1833-1907. Był najdłużej panującym księciem na zamku w Pszczynie. - Z nim wiąże się obecny kształt samego zamku, jak i rozległego założenia ogrodowo-krajobrazowego sięgającego aż do zameczku myśliwskiego Promnice pod Tychami - podkreślają historycy muzeum. 

W latach 1870-1876 dokonano przebudowy na podstawie projektu wybitnego architekta francuskiego Aleksandra Hipolita Destailleura. 

Elewacje dwupiętrowego zamku, założonego na planie podkowy, otrzymały kostium architektury francuskiej XVII wieku. Od strony miasta dobudowano westybul z trzybiegową klatką schodową i monumentalną salę jadalną (mieszczącą stół i 32 krzesła) z dwoma XIX-wiecznymi ogromnymi lustrami o powierzchni 14 m2 każde - opisuje Muzeum Zamkowe.

Władcy pałacu w Pszczynie i trudna "miłość" księżnej Daisy

Przez lata pałac w Pszczynie przechodził w ręce kolejnych rodzin, które nim władały. Zaczęło się od rodziny Promnitzów, który panowali na nim w latach 1548–1765. Następnie przejęli go książęta z rodu Anhalt-Köthen-Pless, których okres panowania przypadał na lata 1765–1847. Ostatnim rodem, który przejął tam władzę, byli książęta Hochberg von Pless, którzy władali pałacem do 1945 roku. 

Z tym ostatnim rodem wiąże się historia jednej z najbardziej znanych osób w historii Pszczyny, Marii Teresy Oliwii Hochberg von Pless, dziś kojarzonej bardziej jako księżna Daisy. Angielska arystokratka została wydana za mąż za księcia pszczyńskiego Hansa Heinricha XV Hochberga. Do ślubu dążyła jej matka, a sama Daisy wiele lat później napisała: „Nie zdawałam sobie jasno sprawy z tego, że zostałam kupiona”. Ślub odbył się Londynie z błogosławieństwem królowej Wiktorii, a świadkiem był m.in. syn królowej książę Walii Albert Edward, późniejszy król Anglii Edward VII. 

Po ślubie zamieszkała na zamku w Książu. Jak sama przyznała, wolała go bardziej od tego w Pszczynie, choć po ślubie w Londynie odwiedziła Pszczynę i tamtejszy pałac pisząc w pamiętniku, że „Znajdowały się tu hektary tarasów i ogrodów oraz wiele obojętnych rzeźb. Wspaniały porządek reprezentacyjnych przestrzeni z ciężkim bogactwem luksusu, ale bez komfortu i wygody, a nawet bez osobistej łazienki!”. Początkowo zachwycona rolą księżnej z czasem zaczęła mieć dość ciągłej obecności służby nawet w drodze do toalety. Przepych Hochbergów był dla niej coraz trudniejszy do zniesienia, ale jeszcze gorzej znosiła brak rodzinnego ciepła. 

Księżna Daisy doczekała się trzech potomków: Jana Henryka VII, Alexandra oraz Bolka, który zmarł w wieku 26 lat. Sama księżna największą sławę i legendę zyskała nie dzięki swej rodzinie, ale za sprawą działalności charytatywnej i społecznej na Dolnym Śląsku i w Pszczynie, do czego wykorzystywała bogactwo męża. Dziś o jej zasługach pamiętają i w Wałbrzychu, gdzie ratowała dzieci przed śmiercią i przejęła opiekę nad tamtejszym sierocińcem dla dzieci robotników, przychodnią dla pracujących matek i szkołą dla ubogich dziewcząt, oraz w Pszczynie, gdzie m.in. urządzała przyjęcia bożonarodzeniowe dla kilku tysięcy ubogich. Pszczyna zresztą słynie z Daisy Days - wydarzenia upamiętniającego księżną i przypominającą, jak wyglądała Pszczyna na przełomie XIX i XX wieku. 

Pałac w XX wieku, w czasie I wojny światowej, odegrał znaczącą rolę będąc cesarską Główną Kwaterą i siedzibą sztabu wojsk niemieckich. To tutaj szef sztabu gł. marszałek Paul von Hindenburg oraz szef sztabu wsch. generał Erich von Ludendorff podejmowali decyzje wojskowe zmieniające oblicze ówczesnej Europy. W 1922 roku Pszczyna została włączona do odrodzonego Państwa Polskiego. 

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Pszczyny w lutym 1945 roku w zamku umieszczono szpital, jednak sam zamek jak i jego wyposażenie, w tym olbrzymie kryształowe lustra, ocalały. 9 maja 1946 r. otwarto dla publiczności podwoje zamku pszczyńskiego. Początki były skromne – ekspozycja znalazła swoje miejsce jedynie w kilku pomieszczeniach I piętra, gromadząc w nich zabytkowe przedmioty sztuki zdobniczej, zachowane z czasów panowania rodziny Hochberg. Obecnie działa tam Muzeum Zamkowe, które zachowało około 80% oryginalnego wyposażenia wnętrz z przełomu wieków XIX/XX. 

Muzeum Zamkowe w Pszczynie

Jak wspomniano wcześniej w tekście, w dawnym pałacu znajduje się obecnie Muzeum Zamkowe. To jedno z nielicznych tego typu muzeów w Europie, które zachowało historyczne, bogate wyposażenie. W ostatniej dekadzie XX wieku przeprowadzono prace konserwatorskie, a w oparciu o zachowaną ikonografię i archiwalne spisy inwentarzowe przywrócono dawne funkcje oraz aranżacje wnętrz odkrywając oryginalne kolory i złocenia. Dzięki temu wnętrza zachwycają turystów z całego świata. Liczna sztukateria, eksponaty i nietypowe detale stanowią esencję i powód, dla którego Muzeum Zamkowe w Pszczynie nazywane jest "Polskim Wersalem".