Tradycyjny deser na Górnym Śląsku. Próbowaliście?
Śląska kuchnia ma wiele tradycyjnych dań, które są serwowane w domach czy na imprezach - w tym weselach, do dnia dzisiejszego. Są jednak takie przysmaki, które spotykane są coraz rzadziej. Taki los spotyka Szpajzę, czyli tradycyjny deser najczęściej serwowany przy okazji śląskiego wesela, ale który bywał też podawany po obiedzie, w czasie ważnych uroczystości rodzinnych, jak pierwsza komunia, jubileusze czy przy okazji np. zbliżających się świąt Wielkanocnych.
Najczęściej Szpajza była podawana w dużych salaterkach, z których nakładano ją do mniejszych pojemników. No chyba że to było wesele, wtedy danie było serwowane od razu w pucharku w sposób niezwykle estetyczny, aby gość weselny najadł się również wzrokiem.
Szpajza - co to za przysmak?
No ale co to ta Szpajza właściwie jest? Można o nim powiedzieć, że to dość specyficzny rodzaj musu lub pianki, którą przyrządza się z jajek, cukru i żelatyny. Skojarzenie z koglem-moglem jest tu właściwie, jednak finalnie szpajza ma zupełnie inną konsystencję oraz smak, który można wzbogacać dodając m.in. sok, skórkę z cytryny albo pomarańczy, kakao czy np. sok malinowy. Podaje się ją zawsze na zimno z dodatkiem wiórków kokosu, czekolady czy owoców. Na górę można też dać bitą śmietanę. Można też do niej dodać trochę alkoholu.
Co ciekawe, szpajza cytrynowa została wpisana 12 września 2006 roku na listę produktów tradycyjnych województwa śląskiego w kategorii „Wyroby piekarnicze i cukiernicze”. 16 grudnia 2019 roku została natomiast wpisana na listę produktów tradycyjnych województwa opolskiego pod nazwą "krośnicka szpajza". Dwa lata później na tę samą listę trafiła "citron śpajza".
- Szpajza znana jest nie tylko na Górnym Śląsku. W kuchni pomorskiej znana jest:
- szpajza z sokiem i skórką z cytryny,
- szpajza z dodatkiem lokalnych owoców,
- szpajza czekoladowa,
- szpajza z karmelem.
Cytronszpajza została wpisana na listę produktów tradycyjnych województwa pomorskiego.
Jak przyrządzić szpajzę?
Przepis na szpajzę nie jest skomplikowany i ten śląski przysmak można zrobić w każdej chwili bez wielkiego nakładu sił i składników. Żeby ją przyrządzić w podstawowej wersji, tej najbardziej śląskiej, wystarczą cztery jajka, które należy wcześniej sparzyć, 200 gram cukru, cztery łyżeczki żelatyny, wyciśnięty sok z połowy cytryny oraz pół szklanki wody.
Na początek oddzielamy jajka od białka, a następnie ubijamy białko na sztywną pianę. Żółtko należy potem utrzeć z cukrem a następnie zmieszać z ubitą pianą. Należy przy tym uważać, żeby piana nie opadła. Kolejnym krokiem jest namoczenie żelatyny w zimnej wodzie. Potem trzeba podgrzać to do rozpuszczenia żelatyny, a następnie letnią mieszankę wlać do masy jajecznej cały czas mieszając na wolnych obrotach mikserem.
Powstały krem jajeczny trzeba połączyć z sokiem z cytryny. Potem przekładamy całość do jednej dużej miseczki, bądź od razu dzielimy na porcje i wkładamy do lodówki na kilka godzin.
