Ślązacy mają swój język i są z niego dumni. Z łatwością w ten sposób rozpoznają swoich od goroli (nie-Ślązaków). Ale doceniają, gdy przyjezdni próbują używać nawet pojedynczych wyrażeń, zwrotów i śląskich słów. Gdy wybierasz się na Śląsk, znajomość języka może przynieść wiele korzyści. Warto nauczyć się podstaw.
Polecany artykuł:
Dlaczego warto znać słowa po śląsku?
Choć większość Ślązaków dobrze posługuje się językiem polskim, to w codziennych rozmowach najczęściej używają śląskiego. W wielu śląskich miejscowościach i w rodzinnych domach, śląski jest naturalnym językiem komunikacji. W pracy, zwłaszcza w kopalniach, na budowach czy w zakładach przemysłowych, śląski często jest używany jako język „roboczy”. Śląska godka (a właściwie: ślōnskŏ gŏdka) staje się coraz bardziej modna wśród młodzieży. Usłyszysz ją w banie (pociągu), sklepie, gdy chcesz kupić żymły, lub kreple (bułki lub pączki), a nawet na śląskich szkołach, do których bajtle cisnom ze pukeltaszami (dzieci zasuwają z plecakami) oraz w teatrze i na scenie muzycznej.
Dla Ślązaków to normalne, że śląski może się przydać w pracy np. w mediach, kulturze czy turystyce. Powstaje coraz więcej książek, filmów i programów w śląskiej godce. Turystów i przyjezdnych śląskie słowa mogą wprowadzić w zakłopotanie.
Dlatego stworzyliśmy podręczny słowniczek 50 śląskich słów na każdą okazję.
Zobacz w poniższym zestawieniu
Ślōnskŏ gŏdka – język, dialekt, a może coś więcej?
Język śląski to inaczej ślōnskŏ gŏdka. Status śląskiego jest przedmiotem debat – jedni uważają go za odrębny język, inni za dialekt języka polskiego. W 2011 roku w polskim spisie powszechnym prawie 530 tysięcy osób zadeklarowało znajomość śląskiego, co czyni go jednym z najczęściej używanych języków mniejszościowych w Polsce.
Czym różni się język śląski od języka polskiego?
Język śląski posiada wiele cech, które odróżniają go od języka polskiego. Oto kilka z nich:
Gramatyka i słownictwo: Śląski ma wiele cech odróżniających go od polskiego, np. odmienny system czasów przeszłych z czasownikiem posiłkowym (np. Jo żech boł), czy specyficzne słownictwo (np. klapsznita – kanapka).
Wpływy językowe: W śląskim można znaleźć liczne germanizmy, czechizmy i regionalizmy, np. banhof (dworzec), gryfny (ładny), chop (mężczyzna).
Różnorodność dialektalna: Śląski nie jest jednorodny; w zależności od regionu (np. Opolszczyzna, Katowice, Cieszyn) można spotkać różne odmiany i słowa.
Jak zapisać ślōnską gŏdkę? Poznaj systemy zapisu!
Śląski nie ma jednego oficjalnego alfabetu, ale istnieje kilka systemów zapisu. Najbardziej popularne to:
- Alfabet ślabikŏrzowy – używany w literaturze i edukacji śląskiej
- Alfabet Steuera – starszy system stosowany w publikacjach naukowych.
- Zapis fonetyczny (z polskimi literami) – często używany przez Ślązaków w codziennej komunikacji.
Czy warto więc uczyć się języka śląskiego? Odpowiedź zależy od Twoich osobistych celów i zainteresowań. Jeśli chcesz lepiej zrozumieć Śląsk i jego mieszkańców, zyskać ich sympatię lub po prostu poszerzyć swoje horyzonty językowe, to nauka ślōnskiej gŏdki może być świetnym pomysłem!
