Jest wyrok w sprawie Stowarzyszenia Osób Narodowości Śląskiej. Ślązacy się cieszą

Nie mam wątpliwości. Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej może istnieć nadal. Decyzja polskiego sądu była błędna i naruszała podstawowe prawo do swobodnego i pokojowego zgromadzania oraz stowarzyszania.

Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał w wydanym w czwartek orzeczeniu skargę Stowarzyszenia Osób Narodowości Śląskiej na jego rozwiązanie przez polski sąd za dopuszczalną, stwierdzając, że doszło do naruszenia artykułu 11 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Bardzo się cieszymy! W Strasburgu reprezentował nas mecenas Waldemar Murek i to jemu przede wszystkim musimy podziękować za cierpliwość i doprowadzenie sprawy do końca. Co teraz? Tak naprawdę, to jeszcze nie wiemy. Trybunał stwierdził, że Polska naruszyła konwencję więc logicznie rzecz biorąc teraz sąd powinien przywrócić status stowarzyszenia - mówi Pyjter Długosz ze Stowarzyszenia Osób Narodowości Śląskiej.

Aktualnie stowarzyszenie znajduje się w trakcie likwidacji. Decyzja ETPC powinna skutkować wstrzymaniem  likwidacji. Z całą pewnością niezbędna będzie kolejna rozprawa przed polskim sądem.

Ślązacy żądają uznania narodowości śląskiej

Zobacz zdjęcia z marszu

Europoseł Łukasz Kohut powiedział, że decyzja Trybunału to jasny sygnał dla władz Polski, że powinny zwrócić uwagę na prawa, o które zabiega część Ślązaczek i Ślązaków, czyli uznanie języka śląskiego oraz śląskiej mniejszości etnicznej.

„Uznanie Ślązaków za mniejszość etniczną wyczerpuje nasze ambicje. Nie jesteśmy żadnymi separatystami. Chcemy być dumnymi obywatelami Polski narodowości śląskiej. Ten strach, że to jakoś zaszkodzi bezpieczeństwu kraju, jest nieuzasadniony. Polska była, jest i będzie krajem wielokulturowym, co stanowi jej siłę” – podkreślił Kohut.

21 marca 2024 r. w Sejmie RP ma odbyć się pierwsze czytanie projektu ustawy ws. uznania języka śląskiego za język regionalny. Premier Donald Tusk zapowiedział wcześniej, że nadanie mu takiego statusu to jeden ze stu konkretów na pierwsze sto dni jego rządu. Poparcie dla projektu zapowiedzieli także liderzy Polski 2050 oraz Nowej Lewicy.

Dlaczego Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zostało zlikwidowane?

Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego w 2011 r. Opolska prokuratura złożyła wówczas wniosek o jego rozwiązanie, ale sąd okręgowy utrzymał w mocy decyzję dotyczącą rejestracji. W związku z tym prokuratura złożyła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

„Szanując przekonanie części Ślązaków o ich pewnej odrębności, wynikającej z kultury i regionalnej gwary, nie można jednak zaakceptować sugestii, iż tworzy się naród śląski, bądź już istnieje – w liczbie kilkuset tysięcy osób, którzy zadeklarowali taką przynależność w spisie powszechnym” – stwierdził Sąd Najwyższy w 2013 r.

W uzasadnieniu SN podkreślił, że nazwa Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej może wprowadzać w błąd, wskazując istnienie odrębnego narodu śląskiego i nakazał ponownie rozpatrzenie postanowienia o jego rejestracji.

W 2014 r. opolski sąd rejonowy nakazał Stowarzyszeniu Osób Narodowości Śląskiej zmianę nazwy i statutu, aby wykreślić z nich zwroty dotyczące narodu i narodowości śląskiej. Zmiany częściowo zostały wprowadzone, ale nie dotyczyły zakwestionowanych zwrotów, więc w 2015 r. zapadła decyzja o likwidacji stowarzyszenia.

Jego członkowie złożyli skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, która nie została przyjęta, a następnie skierowali sprawę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, gdzie przyjęto ją w 2017 roku.

Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej może nadal działać

W czwartek ETPCz opublikował wyrok, w którym uznał skargę za dopuszczalną, stwierdzając jednocześnie, że "doszło do naruszenia artykułu 11 Konwencji".

Trybunał uznał, że "nie ulega wątpliwości, że postanowienie Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 stycznia 2015 r. rozwiązujące skarżące stowarzyszenie i nakazujące jego likwidację stanowiło ingerencję w jego wolność zrzeszania się".

Zdaniem Trybunału, sądy krajowe nie przedstawiły wystarczających argumentów przemawiających za rozwiązaniem skarżącego stowarzyszenia. "Trybunał uważa, że władze krajowe nie wykazały, że nazwa skarżącego stowarzyszenia i brzmienie dwóch postanowień statutu stowarzyszenia, które odnosiły się do +narodowości śląskiej+, mogły stanowić zagrożenie dla porządku publicznego" - czytamy w wyroku.

ETPCz uznał, że powody, na które powoływały się władze w celu rozwiązania skarżącego stowarzyszenia, nie były "istotne i wystarczające". "W związku z tym nie wykazano, że ograniczenia zastosowane w niniejszej sprawie, a mianowicie rozwiązanie skarżącego stowarzyszenia, wynikały z +pilnej potrzeby społecznej+. Wynika z tego, że środek ten naruszył art. 11 Konwencji" - uznał Trybunał.

Ile jest Ślązaków w Polsce?

Podczas spisu powszechnego w 2021 r. narodowość śląską zadeklarowało w sumie 596 224 osoby (236 588 jako pierwszą, 187 372 jako jedyną). Używanie języka śląskiego w kontaktach domowych potwierdziło 467 145 osób (54 957 jako jedynego).

Na najbliższym posiedzeniu Sejmu, które zaplanowano na 20-22 marca, ma odbyć się pierwsze czytanie projektu ustawy w sprawie uznania języka śląskiego za język regionalny. Premier Donald Tusk zapowiedział wcześniej, że nadanie mu takiego statusu to jeden ze stu konkretów na pierwsze sto dni jego rządu. Poparcie dla projektu zapowiedzieli także liderzy Polski 2050 oraz Nowej Lewicy.