Najsilniejsze wstrząsy, spowodowane eksploatacją górniczą, związane są z wyrównaniem naprężeń w ziemi, wywołanych kumulowaniem się wpływów prowadzenia wydobycia i naprężeń naturalnych.
Występują głównie tam, gdzie są uskoki tektoniczne. W Polsce całość wydobycia rud miedzi i ponad dwie trzecie wydobycia węgla kamiennego prowadzone jest w warunkach zagrożenia tąpnięciami, czyli podziemnymi wstrząsami.
Wstrząsy na kopalniach w raporcie WUG
Dane dotyczące odnotowanych w ubiegłym roku wstrząsów na terenach górniczych znalazły się w opublikowanym ostatnio najnowszym raporcie Wyższego Urzędu Górniczego (WUG) w Katowicach, poświęconym ocenie stanu bezpieczeństwa pracy, ratownictwa górniczego oraz bezpieczeństwa powszechnego w związku z działalnością górniczo-geologiczną w 2022 roku
W raporcie podano, że w 2022 roku w kopalniach węgla kamiennego zaistniało 1712 wstrząsów zaliczonych do kategorii wysokoenergetycznych (o magnitudzie powyżej 1,7 stopnia) wobec 1668 rok wcześniej.
W kopalniach rud miedzi silnych wstrząsów było w minionym roku 457 wobec 586 w roku 2021. Łącznie w górnictwie węgla kamiennego oraz rud miedzi w 2022 r. odnotowano 2169 wstrząsów, wobec 2236 rok wcześniej.
W ciągu 4 lat na kopalni doszło do 23 wypadków śmiertelnych
Przeważająca część wstrząsów, nawet jeżeli są odczuwalne na powierzchni, nie wywołuje negatywnych skutków. Te, które powodują uszkodzenia w infrastrukturze pod ziemią lub na powierzchni, nazywane są tąpnięciami.
W latach 2018-2022 w w polskim górnictwie podziemnym miało miejsce 19 tąpnięć związanych z występowaniem wstrząsów górotworu. W wyniku tych zdarzeń doszło do 23 wypadków śmiertelnych, trzech wypadków ciężkich i 98 wypadków powodujących czasową niezdolność do pracy.
Liczba tąpnięć w 2022 r. była na zbliżonym poziomie jak w latach poprzednich, natomiast na skutek tych tąpnięć wypadkom śmiertelnym uległo 10 osób, a 5 doznało obrażeń ciała powodujących czasową niezdolność do pracy – co stanowi wzrost w odniesieniu do lat ubiegłych - podano w opracowaniu WUG.
W kopalniach rud miedzi w 2022 roku tąpnięcia nie wystapiły.
Wstrząsy górnicze na Śląsku
Obecnie na Śląsku najwięcej wstrząsów górniczych rejestrowane jest w obszarze wzdłuż uskoku kłodnickiego, rozciągającego się od Katowic w kierunku Zabrza po Knurów, w rejonie niecki bytomskiej (obszar Bytomia), w obszarze kopalń rybnickich (rejon Wodzisławia Śląskiego, Rydułtów) oraz w obszarze kopalń nadwiślańskich, gdzie miał miejsce ostatni zarejestrowany silny wstrząs w 2010 roku.