Tych rzeczy lepiej nie mówić Ślązakom. Oto siedem zwrotów, których lepiej unikać

• Ślązacy to dumna nacja, która od lat walczy o uznanie języka śląskiego za regionalny.
• Istnieje siedem kwestii, których lepiej unikać w rozmowach ze Ślązakami, aby nie wywołać nieporozumień.
• Chcesz dowiedzieć się, jakich tematów unikać i dlaczego? Przeczytaj artykuł!

Śląsk jak kulturowo-polityczny tygiel

Kwestia Ślązaków - samej narodowości, języka i kultury, jest tematem, który rozpala od lat. Dużą rolę w tej kwestii odegrał Ruch Autonomii Śląska, o którym w pewnym momencie mówiło się, że jest ruchem separatystycznym dążącym do oddzielenia Górnego Śląska w jego historycznych granicach od reszty Polski. Śląskość stała się więc tematem nie tylko kulturowym, ale i mocno politycznym, co widać przy okazji wyborów, gdzie zwłaszcza politycy ze Śląska starają się przekonać wyborców do siebie doprowadzeniem do uznania języka śląskiego za oficjalny. 

Z tym też wiąże się uznanie Ślązaków za naród. Według ostatniego spisu powszechnego, który był przeprowadzony w 2023 roku, tożsamość śląską zadeklarowało 596 224 osób. Bycie Ślązakiem jako pierwszą narodowość wskazało 236 588 osób, w tym jako jedyną - 187 372 osoby. Z kolei 359 636 osób wskazało śląską identyfikację narodowo-etniczną jako drugą narodowość. To sprawia, że Ślązacy są najliczniejszą mniejszością narodową w Polsce. Mniejszością, której państwo polskie nie chce uznać. 

Ślązacy to serdeczna nacja, ale...

O tym, jacy są Ślązacy, krążą różne prawdy, półprawdy, mity i legendy. To, co nigdy nie pozostawiało żadnych wątpliwości, to pracowitość Ślązaków i ich religijność. Ślązacy są bardzo przywiązani do tradycji, rodzinnych wartości i lokalnej kultury. Cechuje ich silny etos pracy, solidność i przywiązanie do zawodu czy pracodawcy. Cenią porządek, punktualność i pracowitość. To naród dumny i silnie związany z lokalną społecznością, ze swoim hajmatem. A czy jest to nacja gościnna? Tu można różnie to oceniać. Z jednej strony Ślązacy potrafią patrzeć z rezerwą na goroli, ale są też znani z gościnności i choć od dawien dawna trwa "spór" między Śląskiem a Zagłębiem, tudzież Katowicami i Sosnowcem, to w praktyce jest to tylko wojna na żarty, choć czasem dość grube, które nie do każdego trafiają. 

Ślązakom jednak łatwo nastąpić na odcisk. Są rzeczy, których lepiej na Górnym Śląsku nie mówić, bo może się to spotkać z dość ostrą reakcją. Skoro przy Sosnowcu jesteśmy, to zdanie "Sosnowiec jest na Śląsku" jest zdaniem, które odpali tak mieszkańców Górnego Śląska, jak i Zagłębia. Prawdziwym zdaniem jest "Sosnowiec leży w województwie śląskim". To jednak nie jedyna rzecz, która sprawia, że Ślązak może się zdenerwować.  

Marsz Autonomii Śląska ZDJĘCIA

Tego na Śląsku lepiej nie mówić

Jeśli odwiedzasz Górny Śląsk okazyjnie, albo wypowiadasz się temacie tego regionu w internecie, to lepiej uważaj, bowiem są rzeczy, których lepiej nie poruszać, jeśli nie ma się o nich choć szczątkowej wiedzy. Przykład z Sosnowcem jest jednym z popularniejszych, i choć wszyscy doskonale wiedzą, gdzie czyje granice leżą, to czasem, by sprowokować dyskusję, niektórzy mówią, że Sosnowiec jest Śląski. 

To grzeszek podobny do żartu o tym, co najlepszego można spotkać w Sosnowcu i autobusie do Katowic, gdzie spokojnie narrację można odwrócić. Są jednak konkretne grzechy, których lepiej nie popełniać zwłaszcza, jeśli przebywa się na Górnym Śląsku. 

Siedem grzechów Śląskich. Te teksty nie przejdą

Poniżej znajdziecie siedem istotnych kwestii, które na Górnym Śląsku mogą zadziałać jak płachta na byka i zawsze rozsądnie będzie tych tematów nie poruszać. Oto one: 

1. "Nie ma czegoś takiego jak narodowość śląska" 

• Ślązacy od lat walczą o to, aby uznać ich narodowość. Dane z GUS przytoczone wcześniej mówią same za siebie. Ślązaków jest wielu i nie wstydzą się o tym głośno mówić. Ślązacy podkreślają odrębność kulturową, językową i historyczną. Kwestionowanie tej tożsamości bywa odbierane jako lekceważenie, czy wręcz obraza. 

2. "Śląski to gwara, a nie język"

• Wielu mieszkańców Górnego Śląska mówi wprost - to język, a nie gwara. Ślązacy, tak jak w przypadku narodowości, od wielu lat walczą o jego uznanie. W ubiegłym roku było bardzo blisko, ale wszystko przekreślił prezydent Polski Andrzej Duda, wetując ustawę. 

3. "Jesteście Niemcami/volksdeutschami"

• To jedna z najbardziej obraźliwych w stosunku do mieszkańców Śląska kwestii zwłaszcza, że zdecydowana większość Ślązaków mówi wprost - jesteśmy Ślązakami, ale i Polakami. Ta kwestia wynika z historii Górnego Śląska, który przez dziesięciolecia był pod władaniem Niemców.

4. „Śląsk to bieda i kopalnie”

• Redukowanie Śląska tylko do przemysłu górniczego to krzywdzący stereotyp tym bardziej, że przemysłu na Śląsku jest coraz mniej. Co ciekawe, Ślązacy potrafili dobrze zareagować na transformację i przekuć to w historię i kulturę. Dowód? Poprzemysłowe dziedzictwo, które działa dziś w zmienionej formie, ale nadal pokazuje śląską tożsamość regionu.

5. Naśmiewanie się z akcentu lub języka śląskiego

• Dlaczego to nieodpowiednie? Jak wiele języków, tak i śląski ma swoją specyfikę i melodykę. Żarty z akcentu, przekręcanie słów lub udawanie „gwarą” może być odebrane jako brak szacunku.

6. „Po co wam autonomia? Autonomia to separatyzm”

• Separatyzm to łatka, którą przypięto lata temu Śląskowi tylko dlatego, że ten chciałby mieć większą samorządność. Ślązacy nigdy nie nawoływali do odłączenia się od Polski, ani nie chcieli nigdy stawiać wyraźnych granic. To niestety jest narracja, którą przypisali Ślązakom politycy. Niesłusznie zresztą. 

7. „Wasz język brzmi jak niemiecki”

• To twierdzenie wynika przede wszystkim z niewiedzy. Choć śląski ma wpływy niemieckie (jak wiele języków w Europie), porównywanie go do niemieckiego może być odebrane jako umniejszanie jego odrębności lub sugerowanie „niemieckości” Ślązaków. Sam język śląski składa się z wpływów języka polskiego, niemieckiego, czeskiego oraz słowackiego.