Spodek trafi do rejestru zabytków woj. śląskiego. Dzięki temu zyska większą ochronę

Spodek trafi do rejestru zabytków woj. śląskiego 

Wojewódzka konserwator zabytków Anna Ostrowska wszczęła postępowanie w sprawie wpisu Spodka do rejestru zabytków województwa śląskiego. Dotyczy ono "historycznego zespołu zabudowy obejmującego halę oraz towarzyszącą mu zabudowę". Informację w tej sprawie przekazał Mirosław Rymer, rzecznik Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach. 

Decyzja o wszczęciu postępowania w sprawie wpisu Spodka do rejestru zabytków woj. śląskiego zapadła po tym, gdy światło dzienne ujrzały plany miasta dotyczące rozbiórki jego tarasów i schodów. Inwestycja jest konieczna, bowiem ekspertyza z 2023 roku wykazała, że ich stan techniczny zagraża bezpieczeństwu użytkowników. Specjaliści wskazali na liczne uszkodzenia m.in. korozję prętów zbrojeniowych oraz destrukcję belek i płyt żelbetowych. Do przetargu na wykonanie dokumentacji projektowej dotyczącej wyburzenia i odbudowy tarasów Spodka złożone zostały dwie oferty: 85,2 tys. zł oraz 934,8 tys. zł. Maksymalna kwota zaplanowana na ten cel to 879,6 tys. zł. 

Do tych planów odniosła się publicznie wojewódzka konserwator zabytków, zapowiadając już kilka dni temu, że rozpocznie procedurę w sprawie wpisu hali do rejestru zabytków woj. śląskiego. 

Do dziś nie otrzymałam wniosku o uzgodnienie pozwolenia na budowę dla ww. działań, tym samym nie mogę stwierdzić, czy planowane rozwiązanie zostanie przez mnie zaakceptowane. Jednocześnie zleciłam niezależnemu ekspertowi dokonanie oceny, czy możliwe jest dostosowanie schodów i tarasów Spodka, bez dokonywania ich rozbiórki, do stanu zgodnego z prawem i wymogami bezpieczeństwa z uwzględnieniem potrzeb związanych z funkcją zabytku, w szczególności organizacją imprez masowych - przekazała konserwator zabytków w poniedziałkowym oświadczeniu.

Co zmieni wpis do rejestru zabytków woj. śląskiego? 

Dotąd halę chronił wpis do gminnej ewidencji zabytków. W praktyce oznacza to, że pozwolenie na budowę lub rozbiórkę takiego obiektu wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Odmowa uzgodnienia wyklucza możliwość wydania takiego pozwolenia.

Jest to jednak ochrona ograniczona i nie obejmuje prac, których zakres i charakter nie wymaga pozwolenia na budowę. Taką ochronę zapewni wpis do wojewódzkiego rejestru zabytków. 

Historia Spodka w Katowicach

Nie ma wątpliwości, że Spodek jest ikoną Katowic i całego województwa śląskiego. Decyzja o jego budowie zapadła pod koniec lat 50. ubiegłego wieku. Architektów wybrano w konkursie ogłoszonym przez Stowarzyszenie Architektów Polskich. W zespole znaleźli się Maciej Gintowt i Maciej Krasiński. Autorem konstrukcji hali był prof. inż. Wacław Zalewski, znany polski inżynier, który do współpracy zaprosił Andrzeja Żórawskiego. 

Projektanci zaproponowali śmiałą koncepcję, by wyeksponować wiszące w powietrzu trybuny, nadając całej budowli kształt ściętego odwróconego stożka. Projekt wywołał wielką sensację, jego makieta pojawiła się na okładce wielu europejskich pism branżowych. Początkowo planowano, by halę ulokować w Parku Śląskim, ale wojewoda śląski gen. Jerzy Ziętek - gorący zwolennik budowy - stwierdził, że powinna być symbolem miasta. Dlatego też ostatecznie Spodek powstał w ścisłym centrum Katowic. 

Prace budowlane ruszyły w 1964 roku i trwały przez kolejne 7 lat. Oficjalne otwarcie odbyło się 8 maja 1971 roku w ramach obchodów 50. rocznicy wybuchu III powstania śląskiego. W uroczystościach wzięło udział ponad 12 tys. gości. Z tej okazji do Katowic przyjechali m.in. Edward Gierek, Józef Cyrankiewicz czy Piotr Jaroszewicz. W momencie otwarcia była to największa hala widowiskowo-sportowa w Polsce.