Pogrzeb Jadwigi Jankowskiej-Cieślak. Artyści żegnają aktorkę buntowniczkę

Ostatnie pożegnanie Jadwigi Jankowskiej-Cieślak – szczegóły uroczystości

Uroczystości pogrzebowe Jadwigi Jankowskiej-Cieślak odbyły się w środę na cmentarzu parafialnym w Józefowie koło Warszawy. Aktorka, znana z wybitnych ról filmowych i teatralnych, zmarła 15 kwietnia w wieku 74 lat.

Od debiutu do Złotej Palmy – droga Jadwigi Jankowskiej-Cieślak

Jadwiga Jankowska-Cieślak urodziła się 15 lutego 1951 r. w Gdańsku. W wieku 11 lat przeprowadziła się z rodziną do Warszawy, gdzie ukończyła Liceum im. Klementa Gottwalda i uczęszczała na zajęcia koła dramatycznego Jadwigi Marso. Po maturze rozpoczęła studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie.

Jeszcze podczas studiów zagrała w filmie telewizyjnym Barbary Sass-Zdort "Ostatni liść", a jej debiutancka rola kinowa w "Trzeba zabić tę miłość" (1972) Janusza Morgensterna przyniosła jej pierwsze nagrody – Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego i nagrodę Lubuskiego Lata Filmowego.

- Kiedy Jankowska-Cieślak zagrała w "Trzeba zabić tę miłość" okrzyknięto ją symbolem pokolenia. Buntowniczką, w analogii do Jamesa Deana z "Buntownika bez powodu" - napisała Ewa Hevelke.

Udział w tym filmie to były jedne z najpiękniejszych chwil w moim życiu. Dzięki temu weszłam w świat swojego zawodu. Ten film otworzył mi drzwi do wszystkiego – powiedziała w jednym z wywiadów Jankowska-Cieślak.

Jadwiga Jankowska-Cieślak: symbol buntu kobiet

Jadwiga Jankowska-Cieślak na ekranie stworzyła zbuntowane młode kobiety. Grała m.in. wiejską nauczycielkę Martę, która opatruje rannego członka oddziału o pseudonimie „Kordian” (Olgierd Łukaszewicz) w dramacie wojennym Kazimierza Kutza pt. Znikąd donikąd (1975).

Film Kutza przenosił widzów do jesieni 1945. Wyniszczony walkami oddział Armii Krajowej dowodzony przez porucznika Groźnego działa na terenie Żywiecczyzny, walcząc przeciwko władzy ludowej. Wyrwawszy się z okrążenia zajmuje wieś. Groźny chce dać ludziom wypoczynek, uzupełnić zapasy żywności i umożliwić ratunek rannemu Kordianowi. Wiejski lekarz Stefan – dawny kolega Groźnego – udziela pomocy rannemu, domaga się jednak, aby oddział opuścił wioskę i nie narażał mieszkańców na niebezpieczeństwo.

O tej roli Jadwigi Jankowskiej-Cieślak w filmie śląskiego reżysera niewiele osób pamięta, bo ukazał oddział byłych akowców jako bezideową bandę, co wzbudziło sprzeciw w wielu środowiskach w Polsce.

Teatr i role telewizyjne – Jadwiga Jankowska-Cieślak na scenie i ekranie

Debiut teatralny aktorki - rola tytułowa w sztuce Jeana Giraudoux "Elektra" w reż. Kazimierza Dejmka - miał miejsce 29 listopada 1973 r. Popularność przyniosła jej rola Basi Białasówny w serialu "Polskie drogi" Morgensterna. W serialu Radosława Piwowarskiego "Jan Serce" (1981) zagrała postać pielęgniarki Kaliny "Mgiełki". Później wcieliła się w Agatę w filmie Krzysztofa Tchórzewskiego "Stan wewnętrzny" (1983), który ze względów politycznych wyświetlono dopiero w 1989 r.

W węgierskim melodramacie Karolya Makka "Inne spojrzenie" (1982) podejmującym tematykę LGBT zagrała postać Evy, za którą odebrała Złotą Palmę dla najlepszej aktorki na Festiwalu Filmowym w Cannes.

Po sukcesie w Cannes aktorka miała wiele propozycji filmowych z zagranicy, jednak ze względu na stan wojenny nie mogła z nich skorzystać.

Kreacje filmowe lat 80. i 90. – Jadwiga Jankowska-Cieślak w kultowych produkcjach

Jacek Bromski zaangażował ją do roli Anny w "Ceremonii pogrzebowej" (1984), Jadwigi, żony groźnego przestępcy (Bogusław Linda) w dramacie kryminalnym "Zabij mnie glino" (1987) i Doroty Zabiełłowej w komedii "Sztuka kochania" (1989). Za rolę w dramacie Macieja Dejczera "300 mil do nieba" (1989) nominowano ją do Złotych Lwów na 15. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą. Nazywana była "mistrzynią psychologicznego portretowania postaci". W latach 90. wykładała w warszawskiej szkole teatralnej.

Zobacz zdjęcia z pogrzebu

Ostatnie role i pamięć o Jadwidze Jankowskiej-Cieślak

W 2009 r. zagrała "Tataraku" w reż. Andrzeja Wajdy. Rok później pojawiła się w telewizyjnym spektaklu "Wymazywanie" Krystiana Lupy. W ostatniej dekadzie wystąpiła m.in. w "Spaleniu Joanny" (2017) Agaty Baumgart i serialu "Ślepnąc od świateł" (2018) Krzysztofa Skoniecznego. Zagrała też główną rolę w krótkometrażowym filmie "Śmierć Wenecji" w reż. Marcina Brzozowskiego związanego z łódzkim teatrem alternatywnym.

Aktorka dwukrotnie była laureatką Złotych Lwów za najlepszą główną rolę kobiecą na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za filmy "Sam na sam" (1977) i "Wezwanie" (1997), a także laureatką Polskiej Nagrody Filmowej Orła za najlepszą główną rolę kobiecą w filmie "Rysa" (2008).

W latach 1972-84, 1987-89 i 1994-2008 była aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie. W latach 1984-87 występowała w Teatrze Polskim, w latach 1990-94 w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Od 2008 r. była aktorką stołecznego Teatru Ateneum, gdzie wystąpiła m.in. jako Ursulka w "Trash Story albo sztuce (nie)pamięci" Magdy Fertacz (2008) i "Kasta la vista" Sebastiena Thiery (2011) w reż. Eweliny Pietrowiak oraz Pani Szapiro w "Namiętnościach".

Grała też Emilię w spektaklu "T.E.O.R.E.M.A.T." Piera Paolo Pasoliniego w inscenizacji Grzegorza Jarzyny na deskach TR Warszawa (2009), Rene w "Królowej Margot" wystawionej w Teatrze Narodowym przez Grzegorza Wiśniewskiego (2012) i Ann w "Anarchistce" Davida Mameta w reż. Tomasza Szczepanka w Teatrze Studio (2013).

Zagrała jedną z Elizabeth Costello w spektaklu Krzysztofa Warlikowskiego w Nowym Teatrze w Warszawie. "Tytułową rolę grają aktorki różne wiekiem, emploi i doświadczeniem – Jadwiga Jankowska-Cieślak, Małgorzata Hajewska-Krzysztofik, Maja Ostaszewska, Ewa Dałkowska i Maja Komorowska. (...) Trzeba powiedzieć tylko, że wszystkie są znakomite" - napisał krytyk teatralny Jacek Wakar w maju 2024 r.

Ostatnią rolę stworzyła w przedstawieniu "Przebłyski" (2025) w reż. Agaty Dudy-Gracz w Gudejko Teatr. Partnerował jej Daniel Olbrychski.