Na liście najstarszych miast w Polsce nie ma Krakowa. Bytomia też nie. Kto ją otwiera?

Wydawać by się mogło, że z zamierzchłą przeszłością nie powinniśmy już mieć żadnych problemów. I wymienienie kilku najstarszych miast w Polsce nie powinno nastręczać problemów. Zwykle przy tej okazji wyliczane są: Kalisz, Kraków, Poznań, Gniezno i Wrocław. Ale to błąd!

Skąd czerpiemy wiedzę historyczną? Najczęściej z podręczników do historii, które pamiętamy ze szkoły podstawowej. A w nich mnoży się od uogólnień i prostych skojarzeń. Autorzy najczęściej nie dostrzegają różnicy między powstaniem grodu, założeniem warowni czy zamku, a uzyskaniem praw miejskich. A w przypadku wskazywania dokładnych dat właśnie chodzi o nadanie statusu miasta potwierdzone odpowiednim dokumentem.

Miasta powstawały i lokowane były najczęściej na prawie magdeburskim, lub lubeckim, ale także na prawie flamandzkim oraz prawie chełmińskim i prawie średzkim. Ale to nie wszystko! Różne były sposoby nadania aktu i zapisy. Przeanalizowaliśmy dziesiątki różnych dokumentów historycznych, czasami sprzecznych, i na tej podstawie sporządziliśmy listę 10 najstarszych miast, które dzisiaj znajdują się w granicach Polski. Interesował nas okres od 1200 roku, gdyż wcześniej nie zachowały się żadne wiarygodne źródła pisane.

Możemy śmiało ogłosić, że najstarszym miastem w Polsce jest Złotoryja. Powstała przed 1211 rokiem i była jednym z najważniejszych ośrodków górniczych na Dolnym Śląsku. Tuż po niej powstały kolejne miasta. Większość z nich na Śląsku.

Najstarsze miasta Polski

Zobacz listę ze zdjęciami, na których widać najstarsze budowle

W jaki sposób stworzyliśmy listę najstarszych miast Polski? Porównaliśmy daty lokacji, a tam, gdzie dokładnie nie były podane, posłużyliśmy się określeniem "przed rokiem". Poniżej podajemy listę miast lokowanych na konkretnych prawach:

Najstarsze miasta lokowane na prawie magdeburskim

• Kalisz - 1257
• Kraków - 1257
• Wrocław - 1261
• Gdańsk - 1263
• Toruń - 1233
• Sandomierz - 1226
• Poznań - 1253
• Opole - 1217
• Gniezno - 1238
• Legnica - 1252

Najstarsze miasto lokowane na prawie lubeckim

• Szczecin - 1243

Najstarsze miasta lokowane na prawie flamandzkim

• Lublin - 1317
• Zamość - 1580

Najstarsze miasta lokowane na prawie chełmińskim

• Toruń - 1233
• Elbląg - 1237

Najstarsze miasta lokowane na prawie średzkim

• Słupsk - 1265
• Inowrocław - 1238

Należy zaznaczyć, że niektóre miasta mogą być założone na podstawie różnych praw w różnych okresach historycznych, co może prowadzić do pewnych nieścisłości w dokładnych datach. Przytoczone daty opierają się na dostępnych źródłach historycznych, ale mogą różnić się w zależności od interpretacji i badań historycznych.