Ile pieniędzy mają seniorzy i jakie mają wydatki?
Seniorzy w większości żyją z emerytury, która w 2023 roku wynosiła średnio 2971 zł, a wliczając 13. i 14. emeryturę będzie to kwota 3152 zł. Jednak wiele starszych osób mogło otrzymać co najwyżej minimalne świadczenie w wysokości 1588 zł brutto, a nawet jeszcze niższe. Jak sobie radzą pod względem finansowym? Sprawdzili to eksperci Intrum.
„Seniorzy w Polsce przeważnie mają niskie świadczenia. Jeśli przydarzy im się wysoki wydatek, a nie posiadają oszczędności, muszą zaciągać pożyczki. Z danych Intrum wynika, że ta grupa stanowi jednak niewielki odsetek zadłużonych. Wśród osób w wieku 60+ jest ich około 3 razy mniej niż w przedziale wiekowym od 30 do 40 lat” – podkreśla Jakub Baumgart, ekspert Intrum.
W 2022 roku Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało obszerny raport o sytuacji osób starszych. Wynika z niego, że prawie 19 mln mieszkańców Polski stanowili wówczas seniorzy, mający 60 lat lub więcej. To blisko 26 proc. ludności kraju. Przeciętny dochód na osobę w gospodarstwach domowych, składających się wyłącznie z osób starszych, wynosił 2623 zł. Około 80 proc. środków na życie pochodziło z emerytur i rent. Co ciekawe, dochód rozporządzalny jest średnio o ok. 500 zł niższy na wsi niż w mieście.
Przeciętne wydatki gospodarstwa domowego, które składa się wyłącznie z seniorów, wynoszą blisko 1900 zł na osobę. Jeśli chodzi o przeznaczenie środków, to głównymi wydatkami są żywność i napoje bezalkoholowe, użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii oraz zdrowie.
Jak seniorzy oceniają swoją sytuację materialną? „W gospodarstwach, które składają się wyłącznie z osób w wieku 60+, blisko 39 proc. uważa, że jest dobra albo bardzo dobra. Prawie 53 proc. ocenia ją jako przeciętną, a ponad 8 proc. jako złą lub raczej złą. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w populacji osób ubogich blisko 20 proc. stanowią seniorzy w wieku 65+” – mówi ekspert.
Brak oszczędności, niepewność jutra - to ogromny problem
Z raportu Krajowego Rejestru Długów (KRD), opublikowanego w grudniu 2023 roku, wynika, że co 5 Polak nie ma żadnych odłożonych środków. Jak sytuacja wygląda w przypadku seniorów? Okres wysokiej inflacji spowodował, że osoby starsze były zmuszone szukać oszczędności.
Z raportu KRD ze stycznia 2023 roku wynika, że 71 proc. badanych musiało w półroczu ograniczyć wydatki m.in. ze względu na rosnące ceny. W żadnej innej grupie wiekowej odsetek osób, które wprowadziły oszczędności, nie był tak wysoki. 2/3 seniorów zrezygnowało z wyjść do restauracji i kawiarni. 55 proc. nie kupowało odzieży, dodatków do ubrań i butów. Taki sam odsetek zredukował wyjścia do kina, teatru, na koncerty i wydatki na podróże. 52 proc. zmniejszyło budżet na meble, sprzęt RTV i AGD.
Aż 38 proc. seniorów nie ma żadnych oszczędności. 57proc. z tych, którzy posiadają wolne środki, przez ostatnich sześć miesięcy przed badaniem zdołało ich odłożyć zdecydowanie mniej niż udawało im się dotychczas. 59 proc. wszystkich respondentów twierdziło, że będą musieli zredukować wydatki w najbliższych 3 miesiącach. 75 proc. emerytów nie jest w stanie odłożyć nawet małej kwoty, gdyż ich świadczenie wystarcza im wyłącznie na bieżące wydatki. Zaledwie co 20 senior zadeklarował, że może korzystać ze wsparcia finansowego rodziny lub przyjaciół.
„Sytuacja polskich seniorów jest trudna. Wysoka inflacja powoduje, że muszą ograniczać wydatki, a jednocześnie większość nie jest w stanie odłożyć ani grosza z comiesięcznego świadczenia. Pozytywna jest natomiast informacja dotycząca waloryzacji emerytur. W marcu 2024 roku świadczenia wzrosną o co najmniej 11,9 proc.” – zaznacza ekspert.
Dodatkowe świadczenia wcale za wiele nie pomogą - grzmią eksperci
Na koniec sierpnia 2023 roku BIG InfoMonitor opublikował raport dotyczący zaległości płatniczych seniorów. Okazuje się, że w sumie mają na koncie prawie 10 mld zł opóźnionych płatności rat za kredyty i pożyczki, a także niezapłaconych na czas rachunków. Przeciętne zadłużenie na jednego seniora z zaległościami wynosi 28215 zł, co oznacza, że na jego pokrycie potrzebne jest około 20 minimalnych emerytur.
Autorzy raportu zwracają uwagę, że pojawienie się 13. i 14. emerytury nie spowodowało, że zmniejszyła się skala zadłużenia wśród seniorów. Rośnie odsetek osób starszych, które mają problemy z płatnościami odnotowanymi w bazach BIK i BIG InfoMonitor. Obecnie to ponad 5% pokolenia 65+, natomiast 6 lat temu było to poniżej 5 proc.
Seniorzy uważają, że główną przyczyną ich problemów finansowych jest drożyzna.
