Śląskie potrawy wigilijne. Proste przepisy i sposób podania

Moczka to królowa wigilijnego stołu na Śląsku. Nazwa może być myląca. Wigilia może się obejść nawet bez ryby, ale bez moczki wigilii po prostu nie ma. W wielu książkach kucharskich można przeczytać, że moczka to inaczej zupa piernikowa albo bryja - tyle, że w żadnym śląskim domu takich określeń nie usłyszycie.

Moczka najogólniej mówiąc jest słodką masą na bazie okruchów piernika, który jest moczony i gotowany. I stąd ta niezwykła nazwa. Konsystencję wyznacza indywidualny styl kuchni w każdym domu. Może być gęsta jak marmolada, ale może być też bardziej wodnista jak przecier. Zawiera kawałki orzechów, migdałów, ugotowanych owoców suszonych oraz innych bakalii. Wbrew pozorom do prawdziwej moczki nigdy nie dodaje się czekolady, ale można dodać kilka łyżeczek kakao. I obowiązkowo setkę wódki na 5 litrów moczki. Całość gotuje się przez około 3 godziny na niewielkim ogniu.

Składniki:

• 2,5 kg piernika (ciemnego)
• 200 g migdałów
• 40 g rodzynek
• 1,5 kg orzechów laskowych
• sok z 3 dużych cytryn
• szczypta soli
• 3 duże łyżki cukru
• 3 l wody

Makówki to oprócz moczki najsłodsze dania na wigilijnym stole na Śląsku. Podstawą jest oczywiście mak, który miesza się ze słodką bułką - najlepiej chałką oraz mlekiem. Najciekawszy jest sposób przyrządzania. W misce lub salaterce wielokrotnie przekłada się warstwę pokrojonej chałki moczonej w słodkim mleku i warstwę tartego ugotowanego maku, wymieszanego z miodem lub cukrem. Z czasem dodawano różne dodatki; rodzynki, migdały, kakao.

Składniki:

• 250 g zmielonego maku
• 2–3 czerstwe bułki (najlepiej chałka)
• 1 l mleka lub wody
• 4 łyżki cukru
• 2 łyżki miodu
• 1 paczka cukru waniliowego lub olejek migdałowy
• 2 łyżki roztopionego masła
• 4 łyżki rodzynek
• 2 łyżki kakao
• kilka migdałów
• szczypta soli

Kapusta z grochem to sztandarowa potrawa na Śląsku nie tylko na wigilię. Niegdyś na Śląsku kapustę kiszono na potęgę. Była podstawą diety na każdym stole. Wigilijna odmiana jest bogatsza o groch i cebulę. Całość jest duszona przez kilka godzin i podawana z solą i szczyptą cukru oraz... boczkiem.

Składniki:

• 1 kg kapusty kiszonej
• 20 g grochu łuskanego
• 20 g grochu całego
• 2 cebule
• 60 g boczku
• 30 g mąki
• pieprz czarny, sól

Groch należy umyć i moczyć go przez kilka godzin, a następnie gotować. Groch łuskany należy gotować oddzielnie. Kapustę należy posiekać i dusić pod przykryciem. Część grochu całego trzeba zmieszać z kapustą, a pozostałą część przetrzeć przez sito i połączyć z kapustą. Całość podaje się z zasmażką z boczku, mąki i posiekanej cebuli oraz solą i pieprzem oraz szczyptą cukru.

Karp panierowany smażony na patelni jest zdecydowanie najprostszym daniem na wigilii na Śląsku. Krojony jest w dzwonka i podawany bez żadnych dodatków. W tradycyjnych domach karp je się także w pierwszy i drugi dzień świąt. O ile w wigilią karp podawany jest na gorąco, to w święta bardzo często na zimno.

Składniki

• 1 tuszka karpia - waga dowolna np. 1500 g/pokrojona w dzwonka
• sok z jednej cytryny.
• 1 łyżka soli.
• 2 czubate łyżki bułki tartej.
• 1 łyżka mąki pszennej.
• minimum 3 łyżki masła klarowanego do smażenia.

Kartofle na wigilii podaje się chyba tylko na Śląsku. W pozostałej części Polski kartofle uważane są za zbyt powszednie danie, aby spożywać je w takie święto. Ale nie na Śląsku, bo tutaj mieszkańcy mają do kartofli wręcz nabożny stosunek. Kartofle gotuje się w całości i podaje także w całości bez żadnych dodatków.

Składniki

kartofle - liczba w zależności od upodobania.

Siemieniotka to inaczej konopiotka. Jest zupą z siemienia konopnego i cebuli. To sprawia, że ma delikatny słodki smak. Podaje sią ją z uprażoną kaszą jęczmienną. Pierwsze wzmianki o siemieniotce pochodzą z połowy XIX wieku. Została nawet wpisana na listę potraw tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa. Smak określono jako "aksamitny słodko-słony, o lekkim mlecznym posmaku".

Składniki:

1 kg nasion konopi
1 cebula
100 ml słodkiej śmietany
sól, cukier, pieprz
mleko
 

Trzeba zostawić nasiona konopi do namoknięcia przez całą noc. Potem gotuje je się kilka godzin, aż pękną łuski i pokaże się biały miąższ. Wywar należy potem odcedzić, a nasiona zmielić. Do miazgi dodaje się wody, miesza, gotuje pół godziny, odcedza. Do wywaru wlewa się mleko, gotuje, zagęszcza mąką pszenną lub jaglaną.