Chasydzi do Lelowa przyjeżdżają regularnie od lat. Cadyk Dawid Biderman jest uznawany za mistrza duchowego, którego spisane myśli cytowane są przez Żydów na całym świecie. W tym roku przypada 211. rocznica śmierci pierwszego cadyka chasydzkiej dynastii Lelow i jednego z najbardziej znanych ówcześnie cadyków na ziemiach polskich.
Dzień śmierci cadyka to dla chasydów moment szczególny, ponieważ wierzą, że jego dusza schodzi z nieba i zabiera ich prośby bezpośrednio do Boga. W tym roku w Lelowie spodziewamy się około 3,5 tysiąca osób, natomiast w Leżajsku liczba pielgrzymów może sięgnąć nawet 12 tysięcy – wyjaśnia Michał Konieczny, dyrektor Fundacji Chasydów Leżajsk.
Radosna zabawa przy grobie cadyka w Lelowie
To właśnie dlatego przy grobie cadyka chasydzi modlą się, zapalają świece i zostawiają kartki z zapisanymi intencjami. Po obrzędach spotkanie przybiera niezwykle radosny charakter. Wierni śpiewają, tańczą i zasiadają przy wspólnym stole i bawią się, oddając cześć swojemu duchowemu przewodnikowi. Zgodnie z zasadami swojej religii, pielgrzymi przywożą ze sobą nie tylko koszerne jedzenie, ale także instrumenty muzyczne, które towarzyszą im podczas modlitw i wspólnych spotkań. Kulminacyjnym momentem uroczystości jest zapalenie ognia między godziną 14.00 a 15.00. Wówczas, kto tylko może, zaczyna tańczyć wokół ogniska. Zabawa trwa aż do północy, gdy oficjalnie musi zostać zakończona.
Zobacz zdjęcia
Pielgrzymki chasydów do Lelowa
Pielgrzymki chasydzkie do Lelowa są częścią szerszego ruchu odwiedzania grobów cadyków w Polsce. Lelów i Leżajsk to dwa kluczowe miejsca, do których co roku przybywają tysiące wiernych. W Lelowie spotykają się chasydzi z różnych zakątków świata – m.in. z Izraela, USA, Kanady i krajów europejskich. Charakterystyczne dla nich są długie chałaty, futrzane kapelusze i brody, w rozmowach posługują się głównie językiem jidysz.
Kim był cadyk Dawid Biderman z Lelowa?
Cadyk Biderman (1746-1814), zwany Lelowerem, słynął jako mędrzec i lekarz. Był założycielem jednej z największych dynastii chasydzkich. Nauczał m.in., że kto nie pozna swych błędów, nie dozna zbawienia. Był zwolennikiem pokojowego współistnienia różnych wyznań i narodów. Prowadził ascetyczny tryb życia, pościł od szabatu do szabatu. Znany był jako miłośnik i opiekun zwierząt.
Według podań podczas rytualnych chasydzkich tańców cadyk miał odzyskać pełnię władzy w nodze. Od tamtej pory wyznawcy przypisywali mu moc uzdrawiania i przybywali do niego nieraz z bardzo odległych stron. Po śmierci cadyka jego następcą został syn Mosze, zięć i uczeń równie słynnego Jaakowa Icchaka z Przysuchy. Po śmierci Moszego w Jerozolimie dynastia lelowska zaprzestała działalności.
Dawid Biderman został pochowany na cmentarzu w Lelowie, a jego grób do II wojny światowej był odwiedzany przez rzesze chasydów. Potem na miejscu dawnego cmentarza żydowskiego wybudowano pawilony i sklepy gminnej spółdzielni, dawną synagogę przerobiono na fabrykę świec, a rytualną łaźnię na magazyn.
Gdzie znajduje się grób cadyka Dawida Bidermana
Grób cadyka Dawida zlokalizowano dopiero w końcu lat 80. ub. wieku. Poszukiwania przeprowadzono z inicjatywy rabina Szimona Anshina z Izraela. Nad pracami czuwała Fundacja Rodziny Nissenbaumów. Znaleziono czaszkę cadyka, piszczele i pojedyncze kości rąk. Ich autentyczność potwierdzono wkrótce na Uniwersytecie Jerozolimskim. Od tego czasu do Lelowa znowu przyjeżdżają chasydzi z całego świata.
Z czasem nad grobem wybudowano ohel (nagrobną kaplicę) cadyka, a grunt przekazano Gminie Żydowskiej w Katowicach, która oddała go w użytkowanie fundacji chasydów. Przygotowano też pokoje dla przybywających do Lelowa chasydów i urządzono rytualną łaźnię (mykwę). W 2014 r. na murze ohelu odsłonięto tablicę z napisem w językach polskim i hebrajskim: "Pamięci cadyka Dawida Bidermana (1746-1814) oraz Żydów lelowskich, mieszkających na tej ziemi do zagłady w 1942 roku. Społeczeństwo Lelowa".
Kim są chasydzi i skąd się wzięli?
Powstały w XVIII w. na Podolu chasydyzm – odnowicielski ruch w judaizmie, będący reakcją na ówczesny upadek obyczajów, zaniedbania w życiu religijnym, a także niesprawiedliwy rozdział podatków – zapoczątkował Izrael ben Eliezer (1700-1760), zwany także Baal-Szem-Tow. Cadyk Dawid Biederman był wybitnym przedstawicielem tego nurtu, który szybko rozprzestrzenił się w ówczesnej Rosji i Austrii.
Chasydzi uznają, że ich duchowi przywódcy mają niezwykłą moc i trwają w mistycznej jedności z Bogiem. Cadykom, tytułowanym "rebe" i otoczonym wielką czcią przez współwyznawców, przypisuje się nadnaturalne cechy takie, jak dar prorokowania i umiejętność lewitacji. Stąd kult poszczególnych sławnych cadyków, m.in. z Góry Kalwarii, Lublina, Radomska, Lelowa czy z Leżajska, dokąd często udają się także chasydzi uczestniczący w uroczystościach w Lelowie.
